مدلسازی ریسک عملیاتی بانک با استفاده از شبکه بیزی (مطالعه موردی بانک سپه)

افزایش روز افزون زیان های عملیاتی از یک سو و نیز تغییرات سریع تکنولوژیکی و پیچیده تر شدن مبادلات بانکی از سوی دیگر، سبب شده است که مدیریت ریسک عملیاتی اهمیت بیشتری یابد. با توجه به لزوم اجرای استانداردهای بانکداری بال در مورد ریسک عملیاتی، هنوز در بسیاری از بانک های کشور سیستم مدوّنی برای اندازه گیری ریسک عملیاتی وجود ندارد. بسیاری از تحقیقات صورت گرفته در حوزه ریسک عملیاتی با استفاده از روش های آماری و مدل های ریاضی به بحث در مورد توابع توزیع زیان عملیاتی کل بانک پرداخته اند و علل ریسک عملیاتی و فاکتورهای کلیدی آن به ندرت مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی این تحقیق، ارائه چارچوب و رویه ای برای تحلیل علّی رخدادهای ریسک عملیاتی و تعیین احتمال وقوع آن ها می باشد و شبکه بیزی یکی از موثرترین ابزارهایی است که در این راستا می تواند بکار گرفته شود. شبکه بیزی با نشان دادن علت ها و معلول ها و روابط مابین آن ها، شمای کلی از رخدادهای ریسک عملیاتی فرایند را به تصویر می کشد و تعیین احتمال بروز هر رخداد را فراهم می سازد و نیز امکان تحلیل سناریو در آن، اتخاذ تصمیمات لازم برای کنترل و مدیریت رخدادهای عملیاتی را آسانتر می نماید. حوزه مورد مطالعه این تحقیق، تعدادی از فرایندهای اصلی بانک سپه: افتتاح حساب و کلر می باشد. با تحلیل گام به گام فرایندها و استفاده از نظر کارشناسان ریسک، شبکه بیزی ریسک عملیاتی برای هر فرایند ایجاد شد. شبکه بیزی حاصل، تمامی خطاهای انسانی و سیستمی را که در هنگام انجام فعالیت های فرایند ممکن است رخ دهد، دربر می گیرد و احتمال وقوع ریسک عملیاتی فرایند را تعیین می کند، در نهایت به منظور کاهش پیچیدگی و حجم محاسبات مورد نیاز در هر بار بروزرسانی شبکه بیزی، با پیاده سازی الگوریتم ژنتیک متغیرهای کم اهمیت از مدل حذف می شوند. این کار باعث کاهش نیمی از محاسبات شبکه بیزی و در عین حال ثابت ماندن خروجی آن شد.